Deformacja elastyczna palca młotkowatego

W przypadku deformacji elastycznej palec można prostować ręcznie, ponieważ nie doszło jeszcze do trwałych zmian w strukturach stawowych. W przeciwieństwie do deformacji sztywnej deformacja elastyczna jest odwracalna i często może być skorygowana poprzez odpowiednio zaplanowaną terapię manualną, ćwiczenia oraz noszenie wkładek niwelujących biomechaniczną przyczynę palców młotkowatych.

Deformacja utrwalona palca młotkowatego

W deformacji utrwalonej palec młotkowaty jest trwale zgięty w stawie międzypaliczkowym bliższym i nie można go wyprostować. Schorzenie charakteryzuje się trwałymi zmianami w strukturze stawów, więzadeł i mięśni, co sprawia, że korekcja palca jest niemożliwa bez interwencji chirurgicznej.

Przyczyny rozwoju palców młotkowatych

Zaburzenia posturalne

Coraz większą rolę w wykrywaniu przyczyn deformacji u osób bez schorzeń układowych (np. RZS) odgrywa posturologia. Wskutek zaburzeń mechanizmu regulacji postawy ciała centralny układ nerwowy nie reaguje prawidłowo na bodźce pochodzące z otoczenia. Może dochodzić do powstawania kompensacyjnych napięć mięśniowych, które negatywnie wpływają na wzorce ruchowe ciała, w tym na sposób kontaktu stóp z podłożem. Nierównowaga napięć pomiędzy zginaczami i prostownikami może sprzyjać genezie przykurczu zgięciowego w stawach bliższych palców. Ponadto nieprawidłowa postawa ciała może powodować nadmierne obciążenie określonych części stopy, zwiększając ryzyko przeciążeń tkankowych i powstawaniu wtórnych złożonych deformacji. 

Dowiedz się więcej na szkoleniu Podiatech POSTUROLOGIA.

Pozostałe przyczyny palców młotkowatych:

• wady stóp zaburzające statykę i prawidłowe przetaczanie stopy, 
• noszenie zbyt ciasnego obuwia wywołującego mechaniczny ucisk i deformację palców, 
• choroby współistniejące obejmujące stawy palców stopy, np. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).

Diagnostyka – ocena palca młotkowatego przez ortopodologa, fizjoterapeutę

Francuscy podolodzy zalecają przeprowadzenie:

• badania manualne w celu ustalenia, czy staw palca jest elastyczny, czy uległ już zesztywnieniu,
• badania stóp na podoskopie,
• badania zakresu ruchu i napięcia mięśniowego w obrębie kończyny dolnej, 
• badania posturologicznego celem ustalenia zaburzeń posturalnych prowadzących do rozwoju deformacji, 
• oceny wzorca chodu,
• oceny biomechaniki biegu (u biegaczy). 

Informacje te pomogą w ustaleniu odpowiedniego leczenia – nie tylko objawowego, ale przede wszystkim przyczynowego. 

Palec młotkowaty – leczenie zachowawcze

Wkładki ortopedyczne na palce młotkowate (deformacja elastyczna)

Podkładki prostujące palce to produkty bardzo często poszukiwane przez pacjentów z problemem palców młotkowatych. Warto podkreślić, że działanie tego typu mini ortez jest głównie lokalne. 

Indywidualnie zaprojektowane wkładki ortopedyczne i/lub posturologiczne po przeprowadzeniu kompleksowego badania dają szansę na dużo szersze oddziaływanie w kontekście przyczyn rozwoju deformacji. U różnych pacjentów korzystny wpływ na rozkład napięć mięśniowych może zostać osiągnięty w odmienny sposób. 

Podejście holistyczne jest przydatne szczególnie u pacjentów trenujących sport i oczekujących najwyższej możliwej do osiągnięcia ekonomii ruchu, a także osób chcących zredukować przeciążenia związane z uprawianiem sportu. 

Pozostałe strategie leczenia palców młotkowatych

• mobilizacje tkanek miękkich oraz stawów stopy, 
• ćwiczenia rozciągające – poprawiające elastyczność tkanek miękkich stopy, 
• taping palców młotkowatych utrwalający efekty terapii, 
• ćwiczenia wzmacniające mięśnie stabilizujące stopę, np. “krótka stopa”, praca nad wydolnością mięśnia strzałkowego długiego oraz piszczelowego tylnego, 
• reedukacja posturalna, 
• noszenie wygodnych, dobrze dopasowanych butów z wystarczającą ilością miejsca na palce,
• nasadki ochronne, osłony na palce (głównie w początkowej fazie terapii).